اصطلاحات و مفاهیم رایج غلط در مهندسی برق

از چندی پیش به این فکر افتادم که در مورد اشتباهات کوچکی که گاهی در مکالمات، از زبان برخی همکاران در گروههای مختلف هفت شهر برق میشنویم، چند کلمه ای تقدیم کنم. این اشتباهات کلامی بظاهر بی اهمیت، از نظر مخلص میتوانند آبروی یک مهندس برق را کم و زیاد کرده و او را در نظر مستمعین، کم سواد و عامی جلوه دهند. چنانکه حکیم نظامی فرمود:

"سخن را که گوینده بدگو بود

نه نیکو بود، گرچه نیکو بود"

آقای دکتر شجاعیان

١- ولتاژ نامی فشار ضعیف در ایران ٢٣٠ ولت تکفاز و ٤٠٠ ولت سه فاز است، بجای این دو ٢٢٠ و ٣٨٠ ولت بکار نبرید!

٢- "چاه ارت" را برای هر الکترود زمینی بکار نبرید، اکثریت الکترودهای زمینی که در دنیا اجرا میشوند، اصولاً چاهی ندارند (مثل میله که از سطح خاک زده میشود یا تسمه که در ترانشه خوابانده میشود و...). حتی اگر صفحه هم بکار رفته و چاهی هم حفر شده استفاده از عبارت چاه ارت همانقدر مضحک است که یک پزشک به "بتادین" بگوید "دواگُلی" !

٣- نام دستگاه اندازه گیری مقاومت زمین "ارت سنج" است (Earth Tester)، آنرا میگر ننامید! میگر برای تست مقاومت عایقی بکار میرود.

٤- اصطلاح "کلید محافظ جان" را بکار نبرید، این کلید از جان محافظت نمیکند از عبور جریان نشتی محافظت مینماید، نام صحیحش کلید حفاظت جریان نشتی است (Residual current device = RCD). اگر کسی که کفش به پا دارد فاز و نول را با دو دستش بگیرد، این کلید از جان او محافظت نمیکند، نتیجه بکار بردن آن اصطلاح غلط رواج این تصور در عوام بوده که این کلید فرشته نگهبانیست که در هر حال محافظ جانست!

٥- "فیوز مینیاتوری" نداریم، "کلید مینیاتوری" صحیح است (MCB).

٦- برخی اشتباهات در تلفظ کلمات:

- خازِن درست است نه خازَن (اسم فاعل است)

- بِنتونیت صحیح است نه بٓنتونیت (bentonite)، ضمناً گفتن خاکِ بنتونیت بجای بنتونیت هم به همان اندازه غلط است.

- از مخلوط کردن لغات فارسی و انگلیسی واژه های مضحک "فارگلیسی" نسازید، مثل: رادکوبی، میلگراند و ..

٧- مقاومت هر الکترود زمینی قرار نیست ٢ اهم باشد:

- در حالت کلی برای هر تک الکترود حداکثر ٢٥ اهم قابل قبول است (NEC).

- برای مقاومت زمین سیستم صاعقه گیر زیر ١٠ اهم توصیه (و نه الزام) شده است (IEC62305).

- از دید هادی PEN در شبکه های فشار ضعیف با سیستم TNC مقاومت معادل همه الکترودهای موازی باید زیر ٢ اهم باشد(IEC60364).

٨- هادی حفاظتی (PE) با هادی زمین فرق دارد، این اصطلاحات را بجای هم بکار نبرید، اولی هادی ای است که بهمراه فاز و نول در مدار حضور دارد و به بدنه های هادی تجهیزات متصل میشود و دومی هادی ای است که شینه اصلی زمین را به الکترود مدفون در خاک وصل میکند. در انتخاب مقطع هادی نیز گاهی برخی ایندو را با هم اشتباه گرفته و از جدول مربوط به اولی مقطع دومی را بدست می آورند!!